Munitieopslag - veelgestelde vragen over de voorwaarden van het Staphorster bod

De gemeente Staphorst wil borgen dat Defensie op de juiste manier omgaat met de veiligheid en zorgen van inwoners in Staphorst. Daarom heeft de gemeente het ‘Staphorster bod voor grootschalige munitieopslag aan de Rijksoverheid’ gedaan.

In het bod staan de volgende randvoorwaarden:

A Een goede inpassing van het grootschalige munitiedepot

• rekening te houden met de belangen van omwonenden
• rekening te houden met natuur- en recreatiewaarden

B Een veilige en directe verkeersbinding door:

• Een veilige, robuuste en rechtstreekse aansluiting op de A28
• Een vlotte, veilige ongelijkvloerse spoorwegovergang bij de J.J. Gorterlaan

In het Ontwerp NPRD staat dat Staphorst de voorkeurslocatie voor grootschalige munitieopslag is en dat Defensie een inspanningsverplichting op zich neemt om het Staphorster bod te realiseren. Wij willen dat Defensie in het definitieve besluit, in het NPRD, afspraken vastlegt over realisatie van het héle Staphorster bod.

Nationale veiligheid en vrijheid zijn voor alle Nederland belangrijk. Dus toen Defensie op zoek ging naar ruimte, hebben wij gezegd dat wij daarin onze verantwoordelijkheid nemen. Wat daarin ook meespeelt, is dat wij al een munitiedepot hebben. Daar liggen al veiligheidszones omheen. Als wij bijdragen aan nationale veiligheid, moeten we daar geen lokale onveiligheid voor terugkrijgen. Wij verwachten die lokale onveiligheid vooral op plekken die al jarenlang een knelpunt zijn. Daarom hebben wij die als voorwaarden opgenomen in het Staphorster bod.

Voorwaarde: rechtstreekse aansluiting A28
Munitietransport door de dorpskern is voor ons niet bespreekbaar. Ook Defensie heeft de voorkeur om munitietransporten veilig en buiten de bebouwde kom uit te voeren. Staphorst ligt direct aan de A28. De huidige en enige aansluiting op de A28 loopt direct door de historische dorpskern. De stovonde die al het verkeer in goede banen moet leiden, is door toenemende verkeersdruk een knelpunt vanwege doorstroming en veiligheid. Omdat de stovonde onder de snelweg ligt, is er geen ruimte om aanpassingen te doen. Daarom moet de aansluiting op de A28 worden verplaatst naar het zuiden. Daarmee ontstaat én meer ruimte om al het verkeer veilig af te wikkelen vanuit Staphorst én een veilige robuuste verbinding tussen het nieuwe munitiecomplex en de A28.

Voorwaarde: ongelijkvloerse spoorwegovergang
Om vanaf de snelweg naar de locatie van de munitieopslag te komen, moet het drukke spoortracé (de ‘flessenhals’) Meppel-Zwolle worden overgestoken. Een ongelijkvloerse spoorwegovergang zodat munitietransport niet hoeft te stoppen of vertragen, zal bij omwonenden en reizigers een grote veiligheidszorg wegnemen. Dit valt samen met de urgentielijst van Prorail. De te smalle spoorwegovergang Gorterlaan staat hier in verband met de veiligheid al jaren op, maar is nog niet gerealiseerd. Het is niet verantwoord als hier nog meer zwaar verkeer overheen rijdt. 

Gemeente Staphorst wil dat Defensie de stap van bod naar besluit zet. En in het definitieve besluit, in het NPRD, afspraken vastlegt over realisatie van het totale Staphorster bod. Daarom heeft gemeente Staphorst een zienswijze op het Ontwerp NPRD ingediend in afstemming met de gemeenteraad. Daarnaast voert de gemeente samen met de provincie en Defensie gesprekken met het Rijk, met Tweede Kamerleden, inwoners en ondernemers.

Op 23 september 2025 heeft de Tweede Kamer met een brede meerderheid een motie aangenomen die de uitvoering van het hele Staphorster bod voor grootschalige munitieopslag steunt. Kortom: zolang het proces loopt, zullen wij ons blijven inzetten om afspraken te maken om het héle Staphorster bod te realiseren en zo de belangen van onze inwoners, ondernemers, natuurliefhebbers en recreanten zo goed mogelijk te behartigen.

Defensie heeft het Staphorster bod opgenomen in het Ontwerp NPRD.

Dit staat in het Ontwerp NPRD over de belangen van omwonenden:
"Ondanks dat een bestaande munitieopslag kan worden uitgebreid heeft de realisatie van deze behoefte op deze locatie nog steeds effect op de omgeving en op omwonenden. Een belangrijk aandachtspunt voor de realisatie is dat de veiligheid voor de omgeving en omwonenden geborgd blijft, en dat in afstemming met inwoners, ondernemers en andere belanghebbenden een optimale inpassing van het grootschalige munitiecomplex wordt bepaald."

Dit staat in het Ontwerp NPRD over de natuur- en recreatiewaarde:
"De locatie ligt grotendeels in natuurgebied dat onderdeel uitmaakt van het NNN. Door de uitbreiding van het bestaande munitiecomplex is er sprake van aantasting van het NNN. Bij de verdere uitwerking wordt zoveel als mogelijk rekening gehouden met bestaande natuur- en recreatiewaarden en het minimaliseren van aantasting van het NNN. Afhankelijk van de gekozen aanpak zal natuur gecompenseerd moeten worden in lijn met de wettelijke kaders die daarvoor gelden. Defensie zal in gesprek gaan met de Provincie, gemeente en Staatsbosbeheer om te verkennen hoe deze aanpak invulling kan geven aan de ambitiekaart voor natuur in de regionale gebiedsvisie. Met de hierboven genoemde aandachtspunten wordt tegemoet gekomen aan de zorgen en randvoorwaarden zoals die door de gemeente in het ‘Staphorster bod aan de Rijksoverheid voor grootschalige munitieopslag’ naar voren zijn gebracht."

Dit staat in het Ontwerp NPRD over de rechtstreekse aansluiting op de A28:
"Een veilige, robuuste en rechtstreekse aansluiting op het hoofdwegennet (A28) en een veilige spoorwegovergang is nodig voor de omgeving, voor het verbeteren van de omgevingsveiligheid en voor de beleving daarvan. Hierdoor kunnen de kernen van gemeente Staphorst in de toekomst meer dan nu worden ontzien van militair munitietransport en overige zwaar transport. Defensie, provincie en de gemeente gaan een gezamenlijke inspanningsverplichting aan om dit in het vervolgtraject verder uit te werken."

Dit staat in het Ontwerp NPRD over de ongelijkvloerse spoorwegovergang:
"Een veilige spoorwegovergang is nodig voor de omgeving, voor het verbeteren van de omgevingsveiligheid en voor de beleving daarvan. Hierdoor kunnen de kernen van gemeente Staphorst in de toekomst meer dan nu worden ontzien van militair munitietransport en overige zwaar transport. Defensie, provincie en de gemeente gaan een gezamenlijke inspanningsverplichting aan om dit in het vervolgtraject verder uit te werken."

Defensie stelt in het Ontwerp NPRD dus dat zij zich zal inspannen om deze randvoorwaarden namens de Rijksoverheid te realiseren: "Met de hierboven genoemde aandachtspunten wordt tegemoet gekomen aan de zorgen en randvoorwaarden zoals die door de gemeente in het ‘Staphorster bod aan de Rijksoverheid voor grootschalige munitieopslag’ naar voren zijn gebracht."

Bekijk hier het Ontwerp NPRD. Op pagina 32 en 33, in paragraaf 7.2.2 staat bovenstaande informatie.

Op 23 september 2025 heeft de Tweede Kamer met een brede meerderheid een motie  aangenomen die de uitvoering van het hele Staphorster bod voor grootschalige munitieopslag steunt. In de motie vraagt de Tweede Kamer aan de regering om:

• het Staphorster bod te zien als een voorbeeldproject in het Nationaal Programma Ruimte voor Defensie (NPRD);
• afspraken te maken om het zogenoemde gebiedsproces als gebiedsopgave - onder verantwoordelijkheid van Defensie - zo snel mogelijk op te pakken met alle randvoorwaarden uit het Staphorster bod;
• parallel aan de start van het gebiedsproces te zorgen voor goede afspraken tussen ministeries voor de realisatie van het hele Staphorster bod.

Als gemeente zijn we blij en dankbaar dat ook de Tweede Kamerleden het belang en voorbeeld van het Staphorster bod inzien. In het Staphorster bod hebben we de belangen van bewoners zorgvuldig meegenomen. Net als randvoorwaarden op het vlak van natuur, recreatie, landbouw en een veilige infrastructuur, zoals de verplaatsing van op- en afritten aan de A28.
De aangenomen motie is een steun in de rug voor het maken van afspraken over uitvoering en financiering van het héle Staphorster bod.

Eind 2025 neemt het kabinet naar verwachting een definitief besluit over het NPRD en de voorkeurslocatie Staphorst. Als gemeente kijken we uit naar een positief besluit door het kabinet in december om samen met Defensie, andere ministeries en de provincie de stap richting uitvoering te kunnen zetten.